سنگر گزارشگران آزادیخواه
درس های دانشکده ژورنالیزم
(اطلاعا ت عمومی برای صنف چهارم)
General Knowledge
ژورنالیزم هنر رسانه یی است و یک ژورنالیست, به معنی کامل کلمه, یک هنرمند تمام عیار رسانه یی است. در زبان پارسی میانه یعنی پهلوی ساسانی, هنر به معنی دانش آمده است, پس یک ژورنالیست یک دانشمند به شمار می آید.
Journalism is the art of media, and a journalist, in the full sense of the word, is a consummate media artist. In Middle Persian (Sasanian language), the term "art" meant "knowledge," and an artist was considered a scholar. Therefore, a journalist can be regarded as a scholarly artist.
_______________________________________________________________________
فشرده های از : انتخابات آزاد وحقوق شهروندی, جامعه شناسی , مردم شناسی , تبارشناسی , روان شناسی, سیاست, اقتصاد, تجارت, کشاورزی, دامداری, مهندسی, پزشکی, صنعت, فن آوری, امور خارجه و مناسبات بین المللی, امنیت کشوری, امنیت جهانی, آسیب شناختی تروریزم بین المللی, دموکراسی و دیکتاتوری, تجاوز خارجی, دفاع عادلانه, نظم نوین جهانی, یک قطبی وچند قطبی,
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
درس یک
ژورنالیزم اقتصادی
ژورنالیزم اقتصادی (Economic Journalism) یکی از شاخه‌های مهم و تخصصی ژورنالیزم است که به تحلیل، گزارش، و تفسیر مسائل اقتصادی می‌پردازد. این نوع ژورنالیزم نقش کلیدی در آگاه‌سازی مردم، تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، و نظارت بر عملکرد دولت‌ها و نهادهای مالی دارد.
تعریف ژورنالیزم اقتصادی:
ژورنالیزم اقتصادی، شاخه‌ای از روزنامه‌نگاری است که اخبار، گزارش‌ها، و تحلیل‌هایی در زمینه اقتصاد، تجارت، بازارها، صنایع، بانکداری، سیاست‌های مالی و پولی، و رفاه اجتماعی را پوشش می‌دهد.
موضوعات اصلی در ژورنالیزم اقتصادی:
1. بازارهای مالی – گزارش درباره بورس (تبادله اسعار)، ارز، طلا، نفت و سایر اشیای بازرگانی.
2. سیاست‌های اقتصادی دولت مانند بودجه، مالیات، یارانه‌ها (امدادهای دولتی)، تورم، نرخ بهره، و سیاست‌های پولی.
3. تجارت داخلی و خارجی – واردات، صادرات، تعرفه‌ها، و توافق‌نامه‌های تجاری.
4. کسب‌وکار و صنعت – اخبار شرکت‌ها، ورشکستگی، نوآوری‌ها و سرمایه‌گذاری.
5. اقتصاد بین‌المللی – عملکرد سازمان‌های جهانی مثل IMF، World Bank، WTO و روندهای جهانی.
6. معیشت مردم – بیکاری، فقر، قدرت خرید، و هزینه‌های زندگی.
وظایف ژورنالیست اقتصادی:
جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی دقیق و موثق.
تحلیل داده‌های اقتصادی به زبان ساده برای عموم مردم.
افشاگری درباره فساد اقتصادی، پول‌شویی یا سوء استفاده از منابع عمومی.
مصاحبه با کارشناسان، مسئولین اقتصادی و کارآفرینان.
نظارت بر عملکرد اقتصادی دولت‌ها و نهادهای خصوصی.
مهارت‌های مورد نیاز برای ژورنالیست اقتصادی:
دانش پایه اقتصاد، حسابداری و آمار.
مهارت تحلیل داده‌ها و نمودارها.
توانایی ساده‌سازی مفاهیم پیچیده اقتصادی.
دقت، صداقت و بی‌طرفی در ارائه اطلاعات.
آشنایی با نرم‌افزارهای تحلیلی و منابع آماری.
چالش‌ها و مشکلات:
پیچیدگی مفاهیم اقتصادی برای عامه مردم.
محدودیت در دسترسی به داده‌های شفاف اقتصادی در کشورهایی با سانسور.
فشارهای سیاسی و اقتصادی از سوی صاحبان قدرت و ثروت.
نیاز مداوم به آموزش و به‌روز بودن با تحولات جهانی.
نمونه‌های موفق ژورنالیزم اقتصادی:
نشریات بین‌المللی مانند The Economist، Financial Times، Bloomberg، و Wall Street Journal.
ژورنالیست‌هایی مانند Paul Krugman برنده جایزه نوبل اقتصاد و نویسنده در نیویورک تایمز.
· نمونه گزارش ژورنالیزم اقتصادی
· عنوان: افزایش نرخ تورم در افغانستان؛ تأثیر مستقیم بر سفره مردم
· کابل – جوزا/خرداد ۱۴۰۴:
در حالی‌که بانک مرکزی افغانستان نرخ تورم سالانه را ۱۸ درصد اعلام کرده است، مردم در خیابان‌های کابل، هرات و بلخ از افزایش شدید قیمت اشیای اساسی شکایت دارند. آرد، روغن، برنج و سوخت در دو بیش از ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
· بررسی‌های خبرنگاران نشان می‌دهد که کاهش واردات به‌دلیل محدودیت‌های مرزی، سقوط ارزش پول افغانی در برابر ارز خارجی، و کاهش کمک‌های خارجی، از عوامل اصلی این تورم هستند.
· یک دکاندار در بازار "مندوی" کابل می‌گوید: سال گذشته یک بوجی آرد ۲۲۰۰روپیه بود، حالا رسیده به ۳۲۰۰. مردم دیگر نمی‌توانند بخرند.
· در سوی دیگر، اقتصاددانان هشدار می‌دهند که ادامه این روند، می‌تواند به افزایش بیکاری، فقر گسترده‌تر، و نارضایتی اجتماعی منجر شود.
______________________________________________________________________________________________________
درس 2
· کلیدواژه مهم ژورنالیزم اقتصادی (انگلیسی با ترجمه و توضیح فارسی)
1
Inflation
تورم
افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در اقتصاد
2
GDP
تولید ناخالص داخلی
ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده
3
Interest Rate
نرخ بهره
درصدی که بانک‌ها بابت وام می‌گیرند یا می‌دهند
4
Unemployment
بیکاری
درصد افراد جویای کار که شغل ندارند
5
Budget Deficit
کسری بودجه
زمانی که درآمد دولت کمتر از هزینه‌هاست
6
Exchange Rate
نرخ ارز
ارزش یک پول در برابر پول دیگر
7
Central Bank
بانک مرکزی
نهاد تنظیم‌کننده سیاست‌های پولی
8
Recession
رکود اقتصادی
کاهش فعالیت‌های اقتصادی برای مدت طولانی
9
Tariff
تعرفه گمرکی
مالیات بر واردات کالاها
10
Subsidy
یارانه
کمک مالی دولت به تولیدکننده یا مصرف‌کننده
سوالات چهارگزینه‌ای درباره ژورنالیزم اقتصادی با ترجمه فارسی و پاسخ
سوال 1:
What does GDP stand for?
GDP به چه معناست؟
A) Gross Domestic Product ✅
درآمد نا خالص داخلی
B) Government Debt Plan
C) General Data Percentage
D) Global Development Project
پاسخ صحیح: A
سوال 2:
Which of the following is NOT a source of inflation?
کدام‌یک از موارد زیر منبع تورم نیست؟
A) Supply shortage
B) Excessive demand
C) Currency depreciation
D) High literacy rate ✅
درجه بالایی سواد
پاسخ صحیح: D
سوال 3:
وظیفه اصلی ژورنالیست اقتصادی چیست؟
A) تبلیغ محصولات تجاری
B) تفسیر سیاست‌های اقتصادی ✅
C) نگارش داستان‌های ادبی
D) انتشار اخبار ورزشی
پاسخ صحیح: B
سوال 4:
کدام نهاد مسئول تنظیم نرخ بهره در یک کشور است؟
A) پارلمان
B) وزارت داخله
C) بانک مرکزی ✅
D) اداره مالیات
پاسخ صحیح: C
سوال 5:
What is the meaning of “Inflation”?
معنای «تورم» چیست؟
A) کاهش قیمت‌ها
B) افزایش سطح عمومی قیمت‌ها ✅
C) کمبود اشیا
D) افزایش صادرات
پاسخ صحیح: B
سوال 6:
کدام‌یک نمونه‌ای از بازار مالی است؟
A) بازار کتاب
B) بازار سهام ✅
C) بازار پوشاک
D) بازار حیوانات
پاسخ صحیح: B
سوال 7:
Foreign investment means:
معنی سرمایه گزاری خارجی:
A) Exporting goods
B) Importing food
C) Money invested from another country ✅
سرمایه گزاری یک کشور خارجی
D) Hiring foreign workers
پاسخ صحیح: C
سوال 8:
سیاست مالی مربوط به چیست؟
A) آب و هوا
B) بودجه دولت ✅
C) رسانه‌ها
D) وزارت داخله
پاسخ صحیح: B
سوال 9:
The opposite of “inflation” is:
مقابل تورم پولی چیست؟
A) Recession
B) Profit
C) Deflation ✅
کاهش تورم پولی
D) Investment
پاسخ صحیح: C
سوال 10:
وظیفه بانک مرکزی چیست؟
A) توزیع مواد غذایی
B) چاپ پول و تنظیم سیاست پولی ✅
C) ایجاد مدارس
D) ساخت خانه‌های دولتی
پاسخ صحیح: B
شاخص CPI مخفف عبارت انگلیسی Consumer Price Index است که به فارسی شاخص قیمت مصرف‌کننده ترجمه می‌شود.
✅ تعریف ساده:
CPI یک شاخص اقتصادی است که تغییرات قیمت اشیا و خدمات مصرفی خانوارها را در یک دوره زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند. به زبان ساده، نشان می‌دهد که هزینه زندگی مردم افزایش یافته یا کاهش یافته است.
مثال:
فرض کنید در سال ۱۴۰۳ قیمت نان، برنج، کرایه خانه، برق و سایر اقلام ضروری نسبت به سال ۱۴۰۲ افزایش یافته باشد. این افزایش قیمت‌ها در شاخص CPI بازتاب می‌یابد. اگر CPI از ۱۰۰ به ۱۱۰ برسد یعنی قیمت‌ها ۱۰٪ افزایش یافته‌اند.
کاربردهای اصلی:
1. اندازه‌گیری تورم – یکی از ابزارهای اصلی برای سنجش میزان تورم در کشور.
2. تنظیم حقوق و دستمزد – بسیاری از قراردادها و حقوق‌ها بر اساس تغییرات CPI تنظیم می‌شوند.
3. تحلیل قدرت خرید – افزایش CPI نشان‌دهنده کاهش قدرت خرید مردم است.
4. سیاست‌گذاری اقتصادی – دولت‌ها از آن برای برنامه‌ریزی مالی و اجتماعی استفاده می‌کنند.
اقلام در سبد CPI:
CPI معمولاً بر اساس «سبد مصرفی خانوار» محاسبه می‌شود، که شامل مواردی مانند:
غذا و نوشیدنی
مسکن و انرژی
پوشاک
بهداشت و درمان
حمل‌ونقل
آموزش و ارتباطات
___________________________________________________________________________________________________
درس 3
کلیدواژه مهم ژورنالیزم اقتصادی:
1. Gross Domestic Product (تولید ناخالص داخلی) است.
شماره
واژه انگلیسی
ترجمه فارسی
توضیح
1
Monetary Policy
سیاست پولی
اقداماتی از سوی بانک مرکزی برای کنترول پول و تورم
2
Fiscal Policy
سیاست مالی
تصمیم‌گیری دولت درباره مالیات و هزینه‌ها
3
Trade Balance
تراز تجاری
تفاوت بین صادرات و واردات یک کشور
4
Stock Market
بازار سهام
محل خرید و فروش سهام شرکت‌ها
5
Foreign Investment
سرمایه‌گذاری خارجی
سرمایه‌ای که از خارج وارد کشور می‌شود
6
Black Market
بازار سیاه
بازار غیرقانونی و کنترل‌نشده
7
Poverty Line
خط فقر
حداقل درآمد لازم برای تأمین نیازهای اساسی
8
Consumer Price Index (CPI)
شاخص قیمت مصرف‌کننده
ابزار سنجش سطح قیمت اشیای مصرفی
9
Capital
سرمایه
منابع مالی مورد استفاده برای سرمایه‌گذاری
1
Loan
وام
پولی که با تعهد بازپرداخت گرفته می‌شود
21
Bankruptcy
ورشکستگی
ناتوانی رسمی یک شرکت یا فرد در پرداخت بدهی
22
Economic Sanctions
تحریم‌های اقتصادی
محدودیت‌های تجاری اعمال‌شده توسط کشورها
23
Minimum Wage
حداقل دستمزد
کمترین مقدار قانونی برای پرداخت حقوق
24
Purchasing Power
قدرت خرید
توان مالی برای خرید کالا و خدمات
25
Supply and Demand
عرضه و تقاضا
اصول تعیین قیمت کالا در بازار
26
Profit Margin
حاشیه سود
تفاوت بین درآمد و هزینه‌ها
27
Revenue
درآمد
پولی که یک شرکت یا دولت به‌دست می‌آورد
28
Expense
هزینه
خرج‌های مالی یک نهاد یا شخص
29
Inflation Rate
نرخ تورم
درصد رشد سالانه قیمت‌ها
30
Deflation
کاهش تورم
افت سطح عمومی قیمت‌ها
31
Economic Growth
رشد اقتصادی
افزایش تولید ناخالص داخلی یک کشور
32
Interest
بهره
هزینه قرض‌گیری پول
33
Debt
بدهی
پولی که باید بازپرداخت شود
34
Trade Deficit
کسری تجاری
بیشتر بودن واردات از صادرات
35
Investment
سرمایه‌گذاری
اختصاص پول برای سودآوری آینده
36
Entrepreneurship
کارآفرینی
آغاز کسب‌وکار توسط افراد خلاق
37
Income Tax
مالیات بر درآمد
پولی که دولت از درآمد افراد می‌گیرد
38
GDP per capita
تولید ناخالص سرانه
GDP تقسیم بر جمعیت
39
Currency Devaluation
کاهش ارزش پول
پایین آمدن ارزش پول ملی در برابر خارجی
40
Cost of Living
هزینه زندگی
میانگین هزینه تأمین نیازهای روزمره
41
Trade War
جنگ تجاری
وضع تعرفه‌ها و محدودیت‌های متقابل بین کشورها
42
Monopoly
انحصار
زمانی که یک شرکت تنها فروشنده کالایی خاص است
43
Outsourcing
برون‌سپاری
انتقال خدمات یا تولید به کشورهای دیگر
44
Subsidized Goods
کالاهای یارانه‌یی
کالاهایی با قیمت پایین‌تر به‌دلیل کمک دولتی
45
Real Estate
املاک
خرید و فروش خانه و زمین
46
GDP Growth Rate
نرخ رشد GDP
میزان افزایش تولید ناخالص داخلی
47
Budget Surplus
مازاد بودجه
زمانی که درآمد دولت از هزینه بیشتر است
48
Austerity
ریاضت اقتصادی
کاهش هزینه‌های دولتی برای کنترول بدهی
49
Trade Agreement
توافق‌نامه تجاری
قرارداد رسمی بین کشورها برای تجارت آزادتر
50
Financial Literacy
سواد مالی
آگاهی مردم از مدیریت مالی شخصی و سرمایه‌گذاری
______________________________________________________________________________________________________
درس 4
❌ جملات درست و نادرست درباره ژورنالیزم اقتصادی:
2. ژورنالیزم اقتصادی فقط درباره بانک‌ها و سهام است.
❌ نادرست – این شاخه موضوعات متنوعی مانند فقر، سیاست مالی، بازار کار، تورم و تجارت را نیز پوشش می‌دهد.
3. خبرنگار اقتصادی باید بتواند داده‌های آماری را تحلیل و ساده‌سازی کند.
✅ درست
4. واژه‌ی "GDP" به معنی «درآمد سرانه» است.
❌ نادرست – GDP مخفف Gross Domestic Product (تولید ناخالص داخلی) است.
5. خبرنگار اقتصادی نیازی به آشنایی با اصول اولیه اقتصاد ندارد.
❌ نادرست – آشنایی با مفاهیم اقتصادی برای گزارش دقیق ضروری است.
6. نرخ تورم بالا می‌تواند توان خرید مردم را کاهش دهد.
✅ درست
7. گزارش اقتصادی باید از زبان تخصصی و پیچیده استفاده کند تا علمی جلوه کند.
❌ نادرست – گزارش باید به زبان ساده برای عموم قابل فهم باشد.
8. رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در شفاف‌سازی سیاست‌های اقتصادی ایفا کنند.
✅ درست
9. شاخص CPI برای سنجش رشد اقتصادی به‌کار می‌رود.
❌ نادرست – CPI شاخص قیمت مصرف‌کننده است، نه رشد اقتصادی.
10. گزارش‌های اقتصادی نباید دیدگاه انتقادی داشته باشند.
❌ نادرست – ژورنالیزم اقتصادی تحلیلی و انتقادی یکی از ستون‌های آن است.
11. فساد اقتصادی یکی از موضوعات مهم ژورنالیزم تحقیقی اقتصادی است.
✅ درست
12. خبرنگار اقتصادی باید منابع اطلاعاتی خود را همیشه محرمانه نگه دارد، حتی در گزارش عمومی.
❌ نادرست – تنها منابع حساس و خطرآفرین باید محرمانه باشند؛ منابع عمومی باید شفاف بیان شوند.
13. نرخ بهره بانکی هیچ تأثیری بر زندگی مردم ندارد.
❌ نادرست – نرخ بهره می‌تواند بر وام‌ها، پس‌اندازها و اقتصاد خانوار تأثیر بگذارد.
14. گزارشگر اقتصادی باید مستقل و بدون وابستگی به منافع خاص باشد.
✅ درست
15. بازار سهام و نرخ ارز موضوعات غیرمهم برای ژورنالیزم اقتصادی‌اند.
❌ نادرست – این‌ها از مهم‌ترین موضوعات ژورنالیزم اقتصادی هستند.
16. تحلیل گزارش بودجه ملی، از فعالیت‌های رایج ژورنالیزم اقتصادی است.
✅ درست
17. خبرنگار اقتصادی مجاز است بدون بررسی آمار، آن را منتشر کند.
❌ نادرست – صحت داده‌ها باید قبل از انتشار تأیید شود.
18. ژورنالیزم اقتصادی فقط در کشورهای پیشرفته کاربرد دارد.
❌ نادرست – در کشورهای در حال توسعه اهمیت آن حتی بیشتر است.
19. کاهش صادرات می‌تواند بر تراز تجاری کشور تأثیر منفی بگذارد.
✅ درست
20. ژورنالیزم اقتصادی به تقویت شفافیت و پاسخ‌گویی دولت کمک می‌کند.
✅ درست
21. اخلاق حرفه‌ای در ژورنالیزم اقتصادی اهمیت چندانی ندارد.
❌ نادرست – رعایت اخلاق حرفه‌ای یکی از اصول بنیادین آن است.
IMF – صندوق بین‌المللی پول
International Monetary Fund
🔹 معنی فارسی: صندوق بین‌المللی پول
🔹 وظیفه: کمک به ثبات اقتصادی جهانی، نظارت بر نرخ ارز، وام‌دهی به کشورهایی که دچار بحران مالی شده‌اند.
🔹 مثال: اگر کشوری با کمبود ارز خارجی و بحران تراز پرداخت‌ها روبه‌رو شود، IMF به آن وام می‌دهد تا ثبات مالی خود را بازیابد.
نقش برای خبرنگاران اقتصادی: دنبال‌کردن گزارش‌های سالانه IMF درباره وضعیت اقتصادی افغانستان یا دیگر کشورها می‌تواند منبع مهم خبری باشد.
2️⃣ World Bank – بانک جهانی
The World Bank
🔹 معنی فارسی: بانک جهانی
🔹 وظیفه: تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای فقیر و در حال توسعه (مانند ساخت شاهراه ها, آموزشگاه ها، برق و بهداشت).
🔹 تمرکز: مبارزه با فقر و افزایش توسعه پایدار.
مثال: بانک جهانی ممکن است برای پروژه‌های آب‌رسانی یا انرژی در افغانستان وام یا کمک بلاعوض بدهد.
3️⃣ WTO – سازمان تجارت جهانی
World Trade Organization
🔹 معنی فارسی: سازمان جهانی تجارت
🔹 وظیفه: تنظیم قوانین تجارت بین کشورها، حل اختلافات تجاری، حمایت از تجارت آزاد و عادلانه.
🔹 اعضا: بیش از ۱۶۰ کشور عضو این سازمان‌اند.
مثال: اگر دو کشور بر سر تعرفه گمرکی اختلاف داشته باشند، WTO میانجی‌گری می‌کند.
📌 تفاوت‌ها در یک نگاه:
نهاد
تمرکز
نوع کمک
مخاطب اصلی
IMF
ثبات مالی
وام اضطراری
کشورهایی با بحران
World Bank
توسعه
وام توسعه‌ای
کشورهای فقیر و متوسط
WTO
تجارت
حل اختلاف
همه کشورها در تجارت جهانی
______________________________________________________________________________________________________
درس 5
سیمینار علمی وگفتمان آزاد
برای یک کشور روبه انکشاف چگونه اقتصادی کار آیی بهتری خواهد داشت؟ اقتصاد بازار آزاد بهتر است یا بازار مختلط یا تحت کنترول حکومت؟ راه های افزایش درآمد بیشتر مردم کدام ها خواهد بود؟
تمرین مباحثه, گفتمان آزاد, جدل منطقی, مخالفت و موافقت, رأی زنی, جر و بحث , و تبادل افکار در چوکات پندار نیک, گفتار نیک و کردار نیک.
______________________________________________________________________________________________________